1995 ve sonrasında hareketlenmeye başlayan e-ticaret trendi ödeme sistemlerinde ciddi değişiklikler yaratmış ve ayrıca tüketicilerin alışverişteki kullanım alışkanlıklarına da yenileri eklenmiştir. Bu trend Türkiye’de her haneye bir bilgisayarın girmesiyle yaygınlaşarak, 2000 yıllarının sonlarına doğru ayrı bir sektör olarak konumlandı.
Bir e-ticaret sitesinin başarısını etkileyen en önemli sebeplerden birisi ödeme seçeneklerinin zenginliğidir. Bir online alışveriş sitesinde ödeme seçenekleri ne kadar çok olursa, bununla ilgili olarak siparişten vazgeçme oranları düşerken, dönüşüm oranları yükselmiş olur. Ülkemiz özellikle banka altyapıları ve son yıllardaki yeni ürün ve hizmetler sayesinde ödeme sistemleri açısından oldukça fazla seçeneğe sahip hale geldi.
Ülkemizde elektronik ticarette en çok tercih edilen ödeme sistemleri aşağıdaki gibidir:
Kapıda Ödeme : Kapıda Ödeme, SPSR Express isimli Rusya orjinli Uluslararası Teslimat Şirketi tarafından ilk defa uygulandığı bilinen, tüketicinin bir kargo şirketi aracılığıyla ürün kendisine ulaştığında ödeme yapması anlamına gelir. Kapıda ödeme sistemi, kapıda nakit veya kapıda kredi kartı ile nakit ödemelerde kullanılabilmektedir. Sipariş sayfasında ödeme yöntemi olarak “Kapıda Ödeme” yöntemi seçilmesi halinde ödeme ürün ulaştığında kargo görevlisine yapılmaktadır. Özellikle Türkiye benzeri gelişmekte olan ülkelerde, kredi kartı bilgilerinin paylaşılması konusunda çekinceleri olan tüketicilerin tercih ettiği, yeni nesil alışveriş ile geleneksel ödeme şeklinin birleşimi şeklinde de özetlenebilir. Kargo firmasına göre değişiklik göstermekle beraber 5 TL ile 10 TL arasında ek ücret alınmaktadır. Chargeback süreçleri açısından bakıldığında kart hamili aleyhine bir ödeme şeklidir.
EFT/Havale ile Ödeme : EFT/Havale ile ödeme seçildiğinde, e-ticaret sitesindeki sipariş numarasını ödemenizin açıklama kısmına yazmanız ve siparişinizi tamamladıktan 24 saat içinde ödemeyi gerçekleştirmeniz gerekir. Genelde bankacılık sisteminin dışında kalan müşteriler tarafından kullanılan bir ödeme metodudur. Sipariş bedeli peşin olarak ödendiği için, ürün ile ilgili yaşanacak bir sorunda çözüm süreci sıkıntılı olabilir. EFT/Havale ücreti bankadan bankaya hatta müşteriden müşteriye değişmektedir.
Kartlı Ödeme Sistemleri : Türkiye’de internetten yapılan harcamaların %90’ı kredi kartı ve %2’si de debit ve prepaid kart ile yapılmaktadır. Bu da internetten yapılan alışverişlerin %92’sinin Kartlı Ödeme Sistemleri ile tamamlandığını göstermektedir. 2014 Bkm verilerine göre; ülkemizde 57 milyon kredi kartı, 103 milyon debit kart (debit kart içinde prepaid kart oranı %8,5) ve 2,5 milyon pos bulunmaktadır. Türkiye; 2014 Ağustos ayı itibariyle kredi kartı ve banka kartı sayısı kategorilerinin her ikisinde de Avrupa’da ikinci, toplam POS sayısı bakımından Avrupa’da birinci ve ATM sayısı bakımından Avrupa’da altıncı sırada yer alıyor.
Kartlı Ödeme Sistemleri ile günlük ve yıllık olarak yaptığımız işlem adetlerine baktığımızda işlem adedinin toplamda 3,75 milyar, günlük ortalama işlem adedinin toplam 12,7 milyon olduğunu görüyoruz. Kredi kartları ile yapılan ödemelerin sektörel dağılımına gelirsek, geçen yıl en yüksek orana sahip olan market ve AVM harcamaları bu yıl da %18 ile en yüksek orana sahip ve hatta geçen yıla göre %3‘lük bir artış sağlamış. Onu %11 ile akaryakıt ve %8 ile de giyim takip ediyor. Türkiye’de temassız işlemlere baktığımızda temassız kredi kartı sayısı 13 milyon adet, temassız POS sayısı 91 bin adet ve temassız kredi kartı işlem sayısı 6 milyon adet. İşlem sayısının toplam içindeki oranı ise henüz %0,53 .
İnternetten Kartlı Ödeme Sistemleri ile yapılan harcamaların sektörel dağılımına gelince, %20 ile Hizmet , %18 ile Havayolu , %16 ile Elektronik ve %14 ile Seyahat gelmektedir.
BKM Express : BKM Express ile kart sahiplerinin e-ticaret işlemlerinde kayıtlı kartları ile işyeri sayfasına kart bilgilerini girmeden alışveriş yapabilmelerini ve mobil uygulama aracılığı ile para gönderebilmeleri sağlanmaktadır.
BKM’nin üzerinde en fazla durduğu ürünlerden bir tanesi olan BKM Express’in toplam üye sayısı 540 bine ulaştı. BKM Express’in en çok kullanıldığı zaman dilimi ise gündüz 11-12 gecede ise 10-12 saatleri arası. BKM Express kullanıcılarının %37‘si yaptığı alışverişlerde taksiti tercih ederken %63‘ü işlemlerini tek çekim olarak sonlandırıyor. Sepet ortalaması 163 TL olan uygulamada en çok işlem yapılan günler ise Salı ve Perşembe.
Yurtiçinde işyerleri açısından chargeback ve fraud süreçleri gözönüne alındığında en güvenli ödeme seçeneği olduğu çok net. Ancak şu an kart hamilleri tarafından tercih edilme oranı beklenenin çok altında. Bu nedenle bu ödeme seçeneğinin daha yaygınlaşması için BKM ve e-ticaret sitelerinin ortak çalışmalarını arttırması gerekir.
Paypal : Dünya genelinde online cüzdan olarak hizmet veren en önemli firmaların başında gelen PayPal, 15 yılı aşkın bir geçmişe sahip. PayPal da yine BKM Express gibi kredi kartlarınızı kullanarak veya diğer PayPal hesaplarından para aktararak ödeme yapabileceğiniz güvenli bir ödeme sistemi. PayPal’in diğer ödeme biçimlerine göre en büyük avantajı, sistemi kullanmak için ticari bir işletme olmanın gerekmemesi.
Paypal’ın temelde çalışma şekli, son kullanıcı açısından banka sisteminden pek farklı değil. Önce bir hesap açılır , bu hesapta bir miktar ya kredi bulundurulur ya da kredi kartı bilgileri girilir, internet üzerinden bir ödeme yapmak istenildiğinde , e-ticaret sitesi size Paypal ödeme seçeneğini sunuyorsa sadece Paypal şifrenizi girerek ödeme tamamlanır.
Paypal, Buyer & Seller Protection ile sahtecilik filtresini kendi içinde kullanır ve yönetir. Fraud önleme konusunda oldukça tecrübeli ve deneyimli bir ekipleri var. Özellikle Türkiye’de yabancı banka kartı ile ödeme kabul eden e-ticaret siteleri ve e-ihracat yapan firmalar için Paypal ödeme seçeneği çok cazip.
