Ülkemiz Kartlı Ödeme Sistemleri konusunda uzun yıllardır bir gelişim trendi içerisinde ve belli bir seviyeye ulaştı. Bu konuda dünyada öncü ülkelerden biri ve birçok yeniliğe imza attı. Nakitsiz topluma öncülük etme vizyonu ile bu geçiş için gerekli platformlar oluşturuluyor ve işletiliyor. Nakitsiz toplum projesi ile kayıtdışı ekonominin küçülmesi, vergi gelirlerinin artması ve daha şeffaf bir yapıya ulaşmak hedefleniyor.
Nakit kötü,kirli, kayıt altına alınmıyor. Kredi veya banka kartı ile alışveriş yapmayı tercih etmek için birçok sebep var. Bu tercih sebeplerinden biri de chargeback olarak adlandırılan, Uluslararası kartlı ödeme sistemleri kurallarına göre, kredi kart sahiplerinin kendi kartlarıyla yapılan işlemlere itiraz etme hakkıdır. Kart sahiplerinin gerçekleştirdikleri harcamalara ne kadar sürede itiraz edebilecekleri, hangi nedenlerle itiraz edebilecekleri, itiraz nedenlerine göre hangi belgeleri bankalarına sunması gerektiği veya işyerinin kart sahibinin itirazını karşılayabilmesi için hangi belgeyi sunması gerektiği gibi bütün detaylar Uluslararası Kartlı Ödeme Sistemleri Kuralları ile belirlenmiştir.
Tüketiciler açısından e-ticareti tercih nedenlerinden biri olan chargeback hakkı, aynı zamanda gelişmekte olan sektörde artan oranlar nedeniyle işyerleri tarafında önemli kayıplara neden olmaktadır. Bu nedenle bankalar ve işyerleri daha da büyüyecek bu sektörün içinde riskleri minimize etmek için beraber hareket etmek zorundadır.
Bu konuda yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri aşağıdaki gibidir :
Uluslararası Kartlı Ödeme Sistemleri Kuralları için Yurtiçi İstisnalar : Ülkemizde Kartlı Ödeme Sistemlerinde bulunan taksit uygulaması nedeniyle, işyerleri birçok banka posunu kullanmak zorunda kalıyorlar. Bunun sonucu olarak gerçekleşen onus ( Kart kabul eden ve kart ihraç eden bankanın aynı olması durumu) işlem sayısı oldukça fazla olmaktadır. Bu ülkemize özgü durum başta dikkate alınarak, yurtiçi chargeback uygulamalarında e-ticaret ya da card not present olarak ifade edeceğimiz işlemler için istisnai kural değişiklikleri yapılmalı.
Chargeback Sürecinin Standart Yönetilmesi için Online Ortak Platform : Bankaların kendi aralarında Chargeback süreci uygulamalarında farklı standartları olduğu gibi, bankaların çalıştıkları üyeişyerleri arasında bile uygulamalarında farklı standartlar uyguladıkları görülebilmektedir. Karthamili itirazı geldiğinde bunun işyerine iletilme süresi, şekli hatta kanalı bile bankadan bankaya değişmektedir. Bazı bankalar karthamili itirazını işyerine chargeback bölümü aracılığıyla mail atarken, bazıları işyerinin bağlı olduğu şube aracılığı ile mail atıyor, bazıları ise işyerine faks gönderiyor. İtirazın iletildiği mailde veya faksta iletilen işlem detayları yine değişkenlik gösteriyor. Türkiye’nin Kartlı Ödeme Sistemlerinde geldiği nokta düşünüldüğünde bankalar ve işyerleri arasındaki chargeback süreci trafiğinin hala mail ya da faks ile yönetilmesi mümkün değil. Bu nedenle bankaların kendi arasında chargeback dökümantasyonunu gerçekleştirdiği online ortak platform gibi, bankalar ve işyerleri arasında da online ortak platform kurulmalıdır.
İşyerlerinde Chargeback Uzmanı Bulunması : Bankalar açısından bakıldığında en zorlanılan konu işyerlerinde chargeback mevzuatına hakim muhatap bulunamamasıdır. İşyeri ve bankanın chargeback konusunda aynı dili konuşabilmesi için e-ticaret yapan her kurumda chargeback mevzuatına hakim bir uzmanın bulunması zorunlu hale getirilmeli.
Mahsuplaşma Sürecinin Standart hale Getirilmesi : E-ticaret sitesinin aleyhine sonuçlanan bir itiraz sürecinde olması gereken mahsuplaşma süreci, banka tarafından işyerine detaylı bilgi verilmesi ile başlar ve tutarın hesaplarından hangi tarihte ve hangi işlem karşılığında yapılacağının bildirilmesi ile tamamlanır. Aynı zamanda dekont fişinde, kart numarası ve itiraz edilen işlemin tarihi bulunmalıdır. Ancak mahsuplaşma sürecinde de genelde standart bir uygulama bulunmamaktadır. Bu durumun ortadan kaldırılması için, tüm bankaların mahsuplaşma süreci içinde standart hareket etmesi gerekli. Bu standartlarda özellikle onus ve not onus işlemler için değişmemelidir.
